• CDU-partijvoorzitter Annegret Kramp-Karrenbauer stelt zich niet kandidaat om Angela Merkel op te volgen als bondskanselier.
  • De beslissing komt na de politieke crisis in de deelstaat Thüringen, waar de lokale CDU een verbond sloot met de radicaal-rechtse AfD.
  • Meest kansrijk om Merkel op te volgen lijkt Armin Laschet, minister-president van de deelstaat Noordrijn-Westfalen. Maar oud-politicus Friedrich Merz zal mogelijk ook voor de derde keer proberen om CDU-leider te worden.
  • De jonge minister van Volksgezondheid Jens Spahn geldt als een outsider, net als de Beierse minister-president Markus Söder.

Het is crisis binnen de partij van de Duitse bondskanselier Angela Merkel. De CDU is diep verdeeld over hoe om te gaan met de radicaal-rechtse partij Alternative für Deutschland (AfD). Dat maakte de rampzalige gang van zaken in Thüringen eens te meer duidelijk.

Het lokale CDU-bestuur in de deelstaat gooide het op een akkoordje met de AfD om zo de liberaal Thomas Kemmerich in het zadel te helpen als minister-president. Maar het verbond was zo omstreden dat Kemmerich binnen een dag zijn ontslag indiende. Samenwerking met de AfD is taboe, in ieder geval voor een deel van de CDU.

Het incident toonde aan dat CDU-partijvoorzitter Annegret Kramp-Karrenbauer geen grip heeft op de richtingenstrijd binnen de Duitse christendemocraten. De 57-jarige politica kondigde maandag dan ook aan dat ze Merkel niet op wil volgen als bondskanselier. Daarmee is de strijd om het CDU-leiderschap weer volledig open.

Kramp-Karrenbauer  wil volgende week gesprekken voeren met mogelijke kandidaten die haar willen opvolgen en later eventueel bondskanselier kunnen worden. Maar wie kan de verschillende stromingen binnen de partij wel bij elkaar houden? De namen van deze vier mannen doen al de ronde:

1. Armin Laschet (58), minister-president van de deelstaat Noordrijn-Westfalen

Armin Laschet

Foto: EPA/Sascha Steinbach

Sinds 2017 staat Laschet aan het hoofd van de grootste deelstaat van Duitsland, Noordrijn-Westfalen. De politicus begon ooit als journalist, maar maakte na zo'n tien jaar de overstap naar de politiek, waar hij zich in eerste instantie vooral met Europa bezighield.

Laschet staat bekend als een gematigde, groene liberaal, maar vooral ook als een trouwe bondgenoot van Merkel. Hij steunde haar in 2015 in haar keuze de grenzen te openen voor asielzoekers, een besluit dat haar destijds veel kritiek opleverde.

De kaarten lijken op dit moment goed geschud voor Laschet. Hij heeft waarschijnlijk de beste kansen om Kramp-Karrenbauer op te volgen. Niet alleen omdat hij belangrijke ervaring opdoet als minister-president van de dichtstbevolkte deelstaat van het land, maar vooral omdat hij succesvolle coalities weet te sluiten met andere partijen. Een vaardigheid waar zijn kiezers hem om roemen.

Laschet is niet meteen de man die de conservatieve vleugel van de CDU graag aan de top van de partij zou willen zien, maar hij zou best eens de gematigde centralist kunnen zijn die de zwaar gehavende christendemocraten weer bijeen kan brengen.

2. Friedrich Merz (68), oud-fractievoorzitter van de CDU/CSU in de Bondsdag

Friedrich Merz

Foto: EPA/Ronny Hartmann

Friedrich Merz is een zwaargewicht binnen de CDU en valt onder de conservatieve vleugel van de partij. De oud-advocaat was van 2000 tot 2002 oppositieleider in de Bondsdag, het Duitse parlement.

Merz hoopte daardoor het voorzitterschap van de CDU en de positie als bondskanselierskandidaat in handen te krijgen, maar daar stak partijvoorzitter Angela Merkel een stokje voor. Zij schoof Merz in 2002 aan de kant als fractievoorzitter en trok alle macht binnen de CDU naar zich toe.

Voor Merz restte slechts de functie van vicepartijleider. In 2009 trok hij zich volledig terug uit de politiek.

Toen Merkel in 2018 aankondigde zich niet opnieuw verkiesbaar te stellen, was Merz weer back in the game voor het voorzitterschap. Helaas viste de 68-jarige politicus opnieuw achter het net en kwam de toenmalige Merkel-favoriet Annegret Kramp-Karrenbauer als winnares uit de bus.

Het lijkt er nu op dat Merz een derde poging wil wagen. Vorige week maakte hij bekend zijn bijbaan bij vermogensbeheerder Blackrock op te zeggen. "Ik zal me de komende weken en maanden nog meer inzetten voor dit land", twitterde hij op 6 februari.

Dat Merkel en Merz niet door een deur kunnen, is geen geheim. Hij wordt gezien als een van haar grootste criticasters. De vraag rijst dan ook of de oud-advocaat, die inmiddels al tien jaar niet meer actief is in de politiek, alleen een gooi doet naar het leiderschap om Merkel een trap na te geven.

3. Jens Spahn (39), minister van Volksgezondheid

Jens Spahn

Foto: EPA/Omer Messinger

Jens Spahn is pas 39 en heeft toch al zo'n 17 jaar ervaring in de Duitse politiek. Op zijn 22ste mocht de politicus voor het eerst plaatsnemen in de Bondsdag. Hij was toen de jongst verkozen politicus in Duitsland ooit.

Zijn goede trackrecord legt hem tot nu toe vooral windeieren. Net als Merz was Spahn er in 2018 als de kippen bij toen Merkel aankondigde zich niet opnieuw verkiesbaar te stellen. Maar de politicus overleefde niet eens de eerste ronde in de strijd om het CDU-voorzitterschap.

Toch geniet hij een goede reputatie als minister van Volksgezondheid. Merkel zei vorige zomer over hem: "Ik werk heel goed samen met Jens Spahn. Hij krijgt veel werk gedaan, als ik dat mag zeggen."

Spahn is daarentegen kritisch over Merkel, onder andere over haar uitspraken over de economische crisis in 2000 en haar keuzes rondom asielbeleid. Daarmee heeft Spahn de reputatie van een strenge conservatief verworven, een die zich uitstrekt tot buiten de grenzen van de Bondsrepubliek. Persbureau Bloomberg noemt Spahn in een recent artikel "de duistere prins".

4. Markus Söder (53), minister-president van de deelstaat Beieren

Markus Söder

Foto: EPA/Lukas-Barth-Tuttas

Markus Söder is minister-president van Beieren en is geen CDU, maar CSU-politicus. Dat is de zusterpartij van de CDU die alleen in de Zuid-Duitse deelstaat actief is. Op landelijk niveau trekken beide partijen gezamenlijk op.

Söder heeft tot nu toe nog geen ambitie uitgesproken om voorzitter van het CDU te worden en officieel mag dit ook niet. In de partijregels staat dat de minister-president van Beieren nooit partijvoorzitter, en dus geen bondskanselier kan worden.

Slechts twee keer is er een uitzondering op deze regel gemaakt en zijn er toch CSU-kandidaten voorgedragen door de alliantie CDU/CSU: Franz-Josef Strauß verloor de landelijke verkiezingen van Helmut Schmidt (SPD) en Edmund Stoiber van Gerhard Schröder (SPD).

Wat Söder een interessante kandidaat maakt, is het feit dat hij erin geslaagd is de CSU, die het na de Beierse verkiezingen zwaar te verduren had, te stabiliseren. De 53-jarige politicus neemt publiekelijk afstand van de radicaal-rechtse partij AfD en streeft naar een klimaatbeleid dat kiezers moet terugwinnen van de Groenen, een partij die in Beieren de afgelopen jaren flink is gegroeid.

Lees meer over Duitsland: